Te mana pupuri me te tūmataiti

He take nui te mana pupuri me te tūmataiti e tika ana kia āta whakaarohia mehemea kei te rangahau, kei te hopu kōrero, kei te rapu mōhiotanga rānei koe mai i tangata kē. Ehara tēnei i te raruraru, ēngari he whāinga wāhi kia ako i ngā tika me ngā kawenga e pā ana ki tēnei mahi.

Mana pupuri

He tika whairawa te mana pupuri. Mā tēnei tika ka hoatuhia ki te kaipupuri te mana pupuri i ētahi tika motuhake mō āna mahi tūturu. Kāore he take kia rēhitatia taua mahi: ka hangaia noatia he taonga, he taputapu rānei e te tangata, mā reira noa e hoatuhia ai he mana pupuri ki te tangata nāna i hanga.

I Aotearoa nei kua whakatakotohia te ture mana pupuri ki roto i te Ture Mana Pupuri 1994. Ka tiakina e te Ture nei ngā taonga toi tūturu me ngā mahi kua tuhia, kua hopukina, kua whakaahuatia, kua tāia, kua tohua rānei hei kōnae rorohiko. Ka pā hoki tēnei ture ki ngā mahi a te tauira.

Te tūmataiti

He pēnei te whakamārama a 'The Privacy Act 1993' tēnei mea te pārongo whaiaro, he pārongo e pā ana ki tētahi tangata ka taea te whakaingoa, ā, ka whakamāramahia e tēnei ture ngā tikanga mō te kohikohi, te whakamahi me te whakaputa pārongo whaiaro.

Nōu anō te kawenga ki te kimi whakaaetanga ā-tuhi a ngā tāngata tērā ka whakaputaina, ka whakaingoatia rānei i roto i ngā whakaahua, whakaahua rīpene whakaata rānei.

Tikanga Tuku Iho – ngā tikanga mana pupuri, tūmataiti hoki

Mehemea kei te whakaputaina e koe he rawa tauira:

  • Pānuitia te kaupapa-here whakamahi ipurangi a tōu kura. Pānuitia rānei ngā aratohu o te Tāhuhu o te Mātauranga mō ngā kura e pā ana ki te whakaputa ā-ipurangi i ngā rawa tauira, ngā whakaahua tauira rānei. Copyright licences www.tki.org.nz/r/governance/curriculum/copyguide_e.php
  • Tirohia kia mōhio ai koe nā tērā tauira tonu te tuhinga (arā, nāna anō ngā kupu)
    Tāpirihia ngā manakotanga mehemea kua whakamahia, kua morimoritia rānei he rawa kē atu anō
  • āta whakaritea kia whakaae rā nō ngā tauira me ngā mātua kia whakaputaina ā-ipurangi nei ā rātou taonga, tae noa ki ngā whakaahua me ngā waituhinga
  • Tāpirihia ki ngā mahi tauira katoa he tohu mana pupuri me te tau i whakaputaina taua mahi. Hei tauira: © Mana Pupuri 2001 Sam Davies. Ka taea e koe te kapi te tohu i kōnei: © Tīpakohia te tohu, whiriwhirihia Whakatika/Kapi, ka tāpiri ai ki roto i tāu tuhinga.

Mehemea kei te whakaputaina e koe he rawa atu anō:

  • Puritia te roanga atu o ngā kōrero mō ngā puna i whakamahia, i kōrerohia rānei.
  • Kimihia he whakaaetanga i mua i te whakamahi rawa kua oti kē te whakatau mana pupuri ki runga i a ia. Tēnā pea ka āwhinatia koe e tā mātou tuhinga tauira: Tauira tuhinga mana pupuri

Kimihia he whakaaetanga i mua i te tango kōrero i te tangata, te tango whakaahua, te hopu kōrero rānei. Whakamahia tā mātou pepa: Te whakaaetanga kia whakaputa kōrero, whakaahua hoki

Inā whakaotihia e koe tō pūtere

He pārongo atu anō

  • Wānangahia i waenga i ngā tauira ngā take mana pupuri, kōrerotia hoki āhea pea ka puta ēnei take i roto i ā rātou pūtere Tikanga Tuku Iho
  • Kāore he mana pupuri i runga i ngā rawa neke atu i te 50 tau te tawhito. Ahakoa tēnā, me manako tonu ki te tangata nāna aua rawa, nāna rānei te mana pupuri. Hei tauira: te Whare Pukapuka o Turnbull mō ngā whakaahua o Timeframes
  • I mua i te tīmatanga o ngā pūtere ki runga ipurangi, me pānui ngā kura i te putanga kōrero a te Tāhuhu o te Mātaurangā nei:Copyright licences www.tki.org.nz/r/governance/curriculum/copyguide_e.php

He rauemi atu anō

He puka ārahi mō te Ture Mana Pupuri (1994) mō ngā whare pukapuka o ngā kura. Nā Richard Niven. He mea whakaputa e te Puna Mātauranga o Aotearoa.

He pukapuka "reo-māmā" tēnei e arotake nei i te Ture Mana Pupuri me ōna pānga ki ngā whare pukapuka o ngā kura. Ko tāna anō he whakautu i ngā pātai e pā ana ki te mana pupuri me te ipurangi, te kapi rīpene, kōnae rorohiko, me te whakamahi a te tauira i ngā pūrere whakaahua.

Ka taea te hoko mai i te
Puna Mātauranga o Aotearoa
Pouaka Poutāpeta 1467
Te Whanganui a Tara
Wāea 474 3000

Kōwhiria ā-Reo